» Benzine tanken buxx / Flickr / CC / by-nc-nd
Door economieredacteur André Meinema
Deze week bereikte de benzineprijs aan de pomp een record. Voor een liter Euro95 moet je bij de duurste tankstations nu 1,80 euro neertellen. Veel automobilisten gaan richting de 100 euro voor een volle tank benzine. Waarom stijgen de prijzen en waarom is olie zo duur?
Als belangrijkste oorzaken voor de oplopende prijs van ruwe olie worden de groeiende wereldwijde vraag naar olie en de oplopende spanningen rond Iran genoemd.
Recessie
De recessie in een groot deel van Europa en de zwakke economische groei in de VS hebben de behoefte aan energie wat doen afnemen, waardoor de olieprijs vorig jaar onder de 100 dollar voor een vat terechtkwam.
Maar wereldwijd groeit de behoefte aan olie en gas, vooral in China, India en Brazilië. De economische groei en bedrijvigheid, de toenemende welvaart en het autogebruik stuwen het energieverbruik op en dus stijgen de prijzen.
Ook al hapert bij ons de economie, de groei elders doet ook ons meer betalen. Als de Nederlandese economie en die van Europa in de loop van dit jaar weer aantrekken, betekent dat ook dat de vraag naar olie toeneemt en dus de prijs stijgt. Olie- en gasmarktdeskundige Cyril Widdershoven van TNO denkt dat de olieprijs dan zou kunnen oplopen naar 140 tot 150 dollar per vat. “Structureel komt de prijs ook niet meer onder de 100 dollar.”
Cruciaal
De productie en aanvoer van olie en gas is cruciaal om aan de energievraag te voldoen. Als de olieproductie stilligt, zoals vorig jaar in Libië, of de aanvoer verstoord dreigt te worden, waarmee Iran nu dreigt, schieten de oliemarkten in de stress en stijgt de olieprijs.
Oliedeskundige Aad Correljé van de TU Delft noemt het de ‘onrustpremie’. Rust creëert zekerheid en stabiele en lagere prijzen, onrust roept onzekerheid en risico’s op en dus hogere prijzen.
Blokkade
Volgens Cyril Widdershoven is een Iraanse blokkade van de Straat van Hormuz funest voor de olie- en gasprijzen. Ongeveer eenvijfde van de olieproductie komt uit die regio en van de wereldgasproductie zelfs het dubbele.
Veel Iraanse olie is bestemd voor Azië, dus ook al is Europa niet afhankelijk van Iraanse olie, we betalen wel mee. Olie is een wereldproduct, met wereldprijzen en dus geen ‘Hollandsche Eenheidsprijzen’. Er is momenteel geen tekort aan olie, maar ook geen overproductie.
Wisselkoers
Dan is er nog het wisselkoerseffect. Olie wordt afgerekend in dollars. Wij leven en betalen met de euro. De veranderende koers van de dollar ten opzichte van de euro is ook van invloed op de prijs, zowel op de oliemarkt als aan de pomp.
Een voorbeeld. In juli 2008 kostte een vat ruwe Brent-olie door speculaties even 146 dollar. Met de wisselkoers van toen was dat 94 euro. Nu kost een vat ruwe Brent-olie 123 dollar, oftewel 91 euro. In dollars een flink verschil, in euro’s nauwelijks.
Op de benzinemarkt spelen ook de raffinaderijen een belangrijke rol. Europa heeft raffinaderijen die niet enkel van belang zijn voor de Europese benzine- en dieselmarkt, maar ook voor de rest van de wereld.
China
Als in Azië er een tekort dreigt of meer vraag is naar benzine, wordt deze meestal gekocht op de Europese markt. Meer Chinese vraag naar benzine betekent hogere prijzen, ook voor de Nederlandse automobilist. Onze benzineprijs bestaat bovendien voor tweederde uit accijnzen en btw, de rest van de prijs gaat op aan kosten van de winning van ruwe olie, raffinage, transport, de pomphouder en een stukje winst.
Bedrijven die veel energie en brandstof verbruiken, zoals staalfabrieken, chemische industrie, energieproducenten, luchtvaartmaatschappijen en transportbedrijven kopen energie in via termijncontracten. Daarbij verzekeren zij zich van een vaste prijs en dekken zich in tegen stijgende prijzen. ‘Hedgen’ heet dat.
Huishoudens doen dat in feite ook als ze bij hun energieleverancier de gas en elektriciteitsprijs voor meerdere jaren vastzetten. De olieprijs zelf kunnen we helaas niet vastzetten.
Deel deze pagina